مقدمه و تاريخچه
موزه مهندسي برق نصير در طبقه همكف ساختمان اصلي دانشكده مهندسي برق دانشگاه صنعتي
خواجه نصيرالدين طوسي واقع در خيابان شريعتي، جنوب شرقي پل سيدخندان تهران، قرار
دارد. اين ساختمان كه ساختمان اصلي دانشكده برق دانشگاه است، در دوران پهلوي
ساختمان مركزي وزارت پست و تلگراف و تلفن سابق بوده و در كنار بي سيم 22 بهمن (بي
سيم پهلوي سابق) ميباشد كه اولين استوديو و آنتن راديو ايران در همين محوطه قرار
داشته است و اكنون به موزه انواع راديوهاي لامپي قديم تا جديد تحت نظر سازمان صدا و
سيما تبديل گشته است.موسسه عالي آموزش ارتباطات وابسته به وزارت پست و تلگراف و
تلفن نيز در همين ساختمان و ساختمان هاي اطراف مستقر بودهكه
تاسيس آن 1307 هجري شمسي يعني 5 سال قبل از تاسيس دانشگاه تهران باز مي گردد. اين
مجموعه كه اولين موسسه آموزش عالي تاريخ كشور است در سال 1356 به نام دانشكده
مخابرات مستقل شده و تابع وزارت علوم وقت گرديد و سپس در سال 1365 با ادغام با چند
موسسه آموزش عالي ديگر به نام دانشمند پرآوازه ايراني خواجه نصيرالدين طوسي مزين
گرديد. تمبر يادبود پنجاهمين سال تاسيس اين
دانشكده كه در سال 1357 توسط شركت پست به چاپ رسيده است هم اكنون در دسترس بوده و
تصوير آن در ادامه آورده شده است.
تصوير تمبر يادبود پنجاهمين سال
تاسيس دانشكده مخابرات كه در سال 1357چاپ شده است.
نماي ساختمان امروزي دانشكده برق
در حدود دهه 40
با نقل و انتقال وزارتخانه پست و تلگراف و تلفن در حدود سالهاي 1352 شمسي به
ساختمان سه طبقه با نماي آجرهاي سيماني پنجره اي سفيددر همان نزديكي، يعني چند صد
متر پايين تر و بر خيابان دكتر شريعتي، ساختمان قديمي وزارتخانه تماما به دانشكده
مخابرات اختصاص مييابد.
در انبار اين ساختمان دستگاههاي قديمي مخابرات از مورس و دستگاههاي اندازه گيري
و تست مربوطه تا تلفن هاي هندلي قديمي و... تا تله پرينتر و تكرار كننده هاي خطا
تلگراف و لامپ هاي تقويت بزرگ اولين ايستگاه راديو ايران با نيم متر ارتفاع (مستعمل
و نو)، به دانشكده مخابرات به ارث ميرسد.
اين ساختمان كه سابقه آن به سالهاي اول پهلوي دوم باز گشته و توسط معماران آلماني
ساخته شده است خود داراي ارزش تاريخي فوق العاده مي باشد.
نماي امروزي ساختمان دانشكده برق
از روبرو
اين مجموعه ارزشمند و سايردستگاههاي اندازه گيري قديم و انواع راديو لامپي و
گرامافون و تلفن هاي دستي (هندلي) تا تلفن هاي صحرايي و سكه اي... در سال هاي 1379
تا 1384 طي سه مرحله با طراحي و ساخت ويترين هاي مناسببا حمايت وزارت پست و تلگراف
و تلفن سابق، در طبقه همكف در معرض ديد اساتيد و دانشجويان برق ( الكترونيك، قدرت،
مخابرات،كنترل و كامپيوتر) و بازديد كنندگان از دانشگاه قرار داده ميشود.
البته اين مجموعه كه" موزه برق نصير" نام گذاري شده است، سير تحول مخابرات از مورس
تا موبايل و تقويت كننده و راديوهاي لامپي، راديو نفتي تا راديوهاي پيشرفته و نمايش
قطعات الكترونيكي، لامپ تقويت كننده تا ترانزيستور و
IC
و دستگاههاي اندازه گيري از گالوانومترهاي حساس و ولت آمپر و اهم سنج قديمي با
جلد چوبي و اسكوپ هاي قديمي و...البته قسمتي از سير پيشرفت كامپيوتراز چرتكه تا
اولين كامپيوترهاي شخصي
IBM 286
و اولين لپ تاپها، موس ها و پرينترها... و بالاخره قسمتي از تجهيزات قديمي مهندسي
پزشكي را در بيش از چهل ويترين سه طبقه به نمايش گذاشته
است.
بدين ترتيب، علاوه بر حفظ دستگاه هاي قديمي در انبار موزه، با خريد وسايل قديمي
الكتريكي راديو و مخابراتي قديمي، موزه نصير كم كم شكل گرفته و با چينشي مناسب،
آنقدر جلب نظر كرد كه بهترين فضاي ساختمان قديمي دانشكده يعني كريدور طبقه همكف
(لابي) (كه خود قدمت و قسمتي از تاريخ مخابرات ايران است) توسط متوليان دانشكده به
"موزه برق نصير" اختصاص يافت و امروزه مرتب مورد بازديد دانشجويان و مهمانان بويژه
دانشجويان ورودي جديد قرار ميگيرد.
تصويري از محل فعلي موزه در طبقه
همكف ساختمان دانشكده مهندسي برق
شكل گيري موزه مهندسي برق
نصير به همت تني چند از استادان با سابقه اين دانشكده، كه خود از سرمايه هاي
ارزشمند مهندسي برق كشور به شمار مي آيند، در قالب پروژه اي به همين منظور در سال
1379 آغاز شد. پس از تلاش فراوان براي حفظ و نمايش شايسته محصولات و تجهيزات فني
متعلق به حدود 7 دهه تكامل مهندسي برق و مخابرات در جهان، بهره برداري از اين موزه
در سال 1384 آغاز گرديد.
در تصوير زير بنيان گذاران
اوليه موزه يعني آقايان مهندس سيد حسن ابوتراب (نفر دوم از سمت چپ) و آقاي مهندس
حسين دلربايي (نفر اول از سمت راست) در كنار ساير دست اندركاران موزه مشاهده مي
شوند.(جاي پروفسور ابريشميان خالي است)
تعدادي از بنيان
گذاران موزه
– به ترتيب از راست به چپ،
آقايان
مهندس دلربايي، مهندس سيدمحسن ابوتراب، دكتر گرانپايه، مهندس سيد حسن ابوتراب،
مهندس قاسمي
از سال 1394 موضوع ارتقا و ثبت موزه مهندسي برق نصير توسط معاونت پژوهشي دانشكده كليد خورد و طي آن موزه برق به عضويت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و همچنين UAMC كميته موزه هاي دانشگاهي شوراي بين المللي موزه ها درآمد. در اين فرآيند همكاران بسياري چون دكتر هادي علي اكبريان، امير سوداگر، كريم عباس زاده از كارشناسان دانشگاه چون آقاي مهندس حميدرضا مويد كاظمي و از دانشجويان چون عليرضا نادعلي به موزه ياري رساندند. در حال حاضر موزه برق نصير در چارت دانشكده برق به صورت رسمي زير مجموعه معاونت پژوهشي دانشكده قرار دارد و به عنوان يكي از افتخارات دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي از اهميت خاصي برخوردار مي باشد.