نام شي
دستگاه تلگراف مورس
شماره مدل
تاريخ ساخت
1925
محل ساخت
بريتانيا شركت Elliott Brothers
اقليم فرهنگي
-
ابعاد
شناسه اثر
دستهبندي
تلگراف و مورس
اهداكننده
الفباي مورس را ساموئل مورس، نقاش و فيزيكدان آمريكايي با هدف سهولت ارسال پيامهاي مخابراتي و تلگراف اختراع كرد. الفباي مورس مركب از علائمي به صورت خط و نقطه است. در الفباي مورس براي حروف 37 علامت و براي اعداد و نقطهگذاري 26 علامت در نظر گرفته شدهاست؛ كه امروزه از طريق دستگاههاي تايپ مخصوصِ ارسال تلگراف اين علائم به صورت مجموعهاي از خطوط و نقاط از دستگاه فرستنده ارسال و در دستگاه گيرنده به صورت تلگرام دريافت ميشود. مورس با همكاري آلفرد ويل اولين تلگراف الكتريكي و الفباي مرتبط با اين سيستم ارتباطي را اختراع كرد و به اين ترتيب نام خود را در صفحه اختراعات دنيا به ثبت رساند.[1]
اجزاي اصلي دستگاه تلگراف مورس عبارتند از: فرستنده، گيرنده و سيم تلگراف. فرستنده شامل يك مولد برق و دستگاه كليد مانندي است كه بهوسيله آن ميتوان جريان را قطع يا وصل كرد(شكل 1). دستگاه گيرنده از يك آهنرباي برقي كه توانايي جذب جوشنِ متحرك را دارد؛ تشكيل شده است. قطب مثبت پيل بهوسيله سيم تلگراف به دستگاه فرستنده متصل است. در آغاز سيم ديگري براي بازگرداندن جريان به قطب منفي پيل به كار ميرفت؛ اما مدتي بعد اين طريقه منسوخ شد و براي حفظ ارتباط، به جاي سيم بازگشت، از زمين استفاده ميشد. اگر به وسيله كليد، مدار برق را ببنديم، جريان برقرار و آهنرباي برقي(هسته)، مغناطيسي ميشود. در اين هنگام هسته، جوشن را به سمت خود ميكشد و از برخورد آنها صداي «تق» شنيده ميشود و با قطع جريان، همه چيز به حال اول خود بازميگردد و از برخورد جوشن با مانعي كه براي متوقف ساختن حركت آن در دستگاه نصب شده است نيز صداي «تق» توليد مي شود. اين دو «تق» سريع، تشكيل «نقطه» را مي دهند. براي مخابره «خط» كافي است فرستنده، كليد را مدت بيشتري در حال متصل كردن جريان نگهدارد.
مخابره پيامها به وسيله اين خطها و نقطهها (الفباي مورس) انجام ميشود. اگر نوك قلمي كه مركب دارد را انتهاي جوشن قرار دهيم، پيام روي نواري كه به وسيله دستگاهي مانند چرخهاي ساعت بر استوانهاي حركت ميكنند، ثبت ميشود.[2]
شكل 1: شماتيك مداري تلگراف مورس
تلگراف در ايران
دوازده سال پس از نصب دستگاه تلگراف در وانشگتن، شاگردان مدرسه دارالفنون با راهنمائي استاد خود، مسيو كرشش اتريشي، ميان دو اتاق مدرسه خط تلگراف كشيدند و مخابره آزمايشي موفقي انجام دادند (اسفند ماه 1236). در همان سال بين عمارت سلطنتي ارگ و باغ لالهزار سيم تلگراف كشيده شد و از آن پس مقرر شد كه سيمكشي به نقاط ديگر شروع شود. در تير ماه 1238 نخستين خط تلگراف به طول در حدود 300 كيلومتر ميان تهران و چمن سلطانيه در نزديكي زنجان ـ كه اردوگاه تابستاين ناصرالدينشاه بود ـ كشيده شد. اين خط در اسفند ماه 1239 به تبريز رسيد. از آن پس به تدريج ارتباط تلگرافي ميان شهرهاي ايران برقرار شد. در سال 1242 خط تبريز به شبكه تلگرافي روسيه متصل شد و بين سران دو كشور ايران و روسيه تلگرافهاي تبريك مبادله شد.[3]
[1] www.museum.ict.gov.ir
[2] https://telegraphinvetion.weebly.com/how-does-the-telegraph-work.html
[3] http://www.aftabir.com/lifestyle/view/108806